Beginnen met houtsnijden
Wat is houtsnijden.
Houtsnijden is een vorm van sierkunst die al eeuwen wordt toegepast. Zolang de mens snijdende voorwerpen heeft gemaakt, zolang heeft hij ook in hout gesneden. Hout is immers een mooi en dankbaar materiaal dat zich bovendien makkelijk laat bewerken. Het creatief bezig zijn met hout geeft de houtsnijder onbeperkte mogelijkheden bij het uitwerken van zijn of haar ideeën.
Houtsnijden is er in veel verschillende vormen en stijlen. De meest gekende zijn 2-dimensioneel snijden, lepelsnijden, lettersnijden, kerfsnijden, reliëfsnijden, 3D-snijden en abstract snijden. Deze vormen vallen meestal onder de categorie van het traditioneel of Europees houtsnijden. Daarnaast is er ook nog het Amerikaans houtsnijden waaronder karikatuursnijden, en houtsnijden met een mes vallen.
Welk materiaal heb je nodig
Iedere hobby vraagt een investering. Voor houtsnijden valt dit eigenlijk best wel mee omdat de aankoop van beitels kan gespreid worden in de tijd. U kunt reeds starten met een set van 12 à 15 beitels en stelselmatig uw beitelset uitbreiden.
Wat heeft u als beginnende houtsnijder zeker nodig? Veel hangt af van welk soort houtsnijwerk u wilt gaan maken. Een beeldhouwer die grote driedimensionale beelden kapt zal natuurlijk ander gereedschap gebruiken dan bv. een lettersnijder.
Een ornamentele houtsnijder bijvoorbeeld heeft al snel hetvolgende nodig: hamer, houtsnijbeitels, messen, raspen, vijlen, schraapstalen, stempels, slijp- en afwet gereedschap, verschillende opspangereedschappen, afteken- en controlegereedschap, enz.…
De houtsnijbeitel
Een traditionele houtsnijbeitel bestaat uit 2 delen. De beitel uit staal en het hecht, uit hout meestal achtkantig. Om de verschillende soorten beitels te herkennen gaat men die tijdens de fabricage van een nummer voorzien. Het spreekt vanzelf dat sommige beitelmerken een ander nummerstelsel gebruiken. Dit is zeker het geval met de oudere Engelse houtsnijbeitels die soms nog tweedehands te koop aangeboden worden. Toch zit er –zoals u zult merken- een logica achter die cijfers.
Houtsnijbeitels zijn er natuurlijk in verschillende vormen en afmetingen. De meest voorkomende zijn:
Vlakke snijbeitels: hebben bijna altijd het nummer 1. Deze zijn te vergelijken met de traditionele schrijnwerkbeitels doch zijn ietwat dunner in uitvoering en ook mogelijks schuin aangeslepen. Deze types worden vaak aangewend bij het reliëfsnijden.
Houtsnijgutsen: meestal genummerd van 2 t/m 11. Deze beitels hebben een uitholling over de lengte van het lemmet. Deze uitholling is mogelijk van nagenoeg vlak tot een zeer diepe U-vormige uitholling. De gutsen zijn de meest gebruikte beitels in het houtsnijden.
Burijnen: zijn meestal genummerd van 12 t/m 16 of 39 t/m 47deze modellen hebben een V-vorm en bestaan in verschillende hoeken van 30 tem 90 graden.
Gekropte en geplooide gutsen: deze gutsen hebben een bijkomende kromming in het lemmet en maken het mogelijk om op moeilijk bereikbare plaatsen te komen.
Beitels worden het best bewaard in een beitelrol als u ze niet gebruikt. Deze rol beschermt de beitels tegen beschadigingen van de scherpe beitelsnede en uw handen. Als u aan het werk gaat dient u alle beitels die u denkt nodig te hebben uit de rol te halen en op de werkbank te deponeren met de vouwkant naar u gericht.
Werkt men liever met messen dan zijn ook hier verschillende modellen beschikbaar zoals de traditionele houtsnijmessen, lepelmessen, ed.
Een hamer om uw beitel in het hout te drijven is ook een onmisbaar attribuut van de houtsnijder. Neem best uw tijd om een hamer uit te kiezen “hij moet namelijk goed in de hand liggen”. Er is keuze uit ronde, rechthoekige of kegelvormige modellen in hout of metaal.
Indien mogelijk raden wij ook een systeem aan om uw werkstuk vast te klemmen wat ten goede komt aan de veiligheid en werkgemak. Dit kan door gebruik te maken van lijmtangen, spanbokken of speciale houtsnijwerkbanken.
Bij het afwerken van werkstukken wordt regelmatig gebruik gemaakt van houtraspen.
Slijpen van houtsnijgutsen
De snede van de beitel moet regelmatig afgewet worden om de beitel scherp te houden.
Afwetten kan op verschillende manieren: met wetstenen of met viltschijven en pasta. Na verloop van tijd moet de beitel ook opnieuw geslepen worden. Het vakkundig herslijpen van de vouw kan men het best met een waterslijpmachine.
Hoe aan te leren
Houtsnijden is een hobby die u in uw eentje kan doen. Informatie en inspiratie kunt u dan zoeken in tijdschriften, boeken, video’s of internet. U kan ook opteren voor een instapcursus met als voordeel dat u onder begeleiding de juiste technieken zal aanleren. In groep worden ideeën uitgewisseld, nieuwe technieken voorgesteld en toegepast.
Lepelsnijden
Het maken en gebruiken van houten lepels is duizenden jaren oud, al van ver voor onze geschreven geschiedenis. Het zelf maken met eenvoudig en degelijk handgereedschap geeft een uitdaging, rust en voldoening die eigen is aan een ambacht, waar de maker nog in contact staat met het natuurlijk materiaal en het eindproduct.
Bij lepelsnijden moet men aandacht hebben voor het volgende:
- het hout: oogsten, soorten, structuur
- eigenschappen van het gereedschap: kliefmes, bijltje, houtsnijmes en lepelmes
- veilig gebruik en onderhoud van het gereedschap
- van vers stammetje of snoeihout tot lepel: er zijn verschillende snijtechnieken en afwerkingen mogelijk.
- schuren of niet
- olieën en decoratieve elementen
Downloads:
